Iragarkia

39. ALDIZKARIA - 2024ko otsailaren 22a

1. NAFARROAKO FORU KOMUNITATEA

1.7. BESTELAKOAK

66E/2024 EBAZPENA, otsailaren 2koa, Ingurumeneko zuzendari nagusiak emana, zeinaren bidez egiten baita Nekazaritzako Azpiegituren Zerbitzuak sustatutako "Ribaforada II - Aguas Rodadas" eremuko lurzatiak biltzeko eta ureztalurrak modernizatzeko proiektuaren ingurumen-inpaktuaren adierazpena.

Proiektuaren ezaugarriak direla eta, Ingurumen-ebaluazioari buruzko abenduaren 9ko 21/2013 Legearen I. eranskinaren barnean sartzen da, 1 c) taldean. Aipatu arauak 7.1 artikuluan xedatzen du I. eranskinean sartutako proiektuei ingurumen-inpaktuaren ebaluazio arrunta eginen zaiela.

Ingurumen-inpaktuaren ebaluazio arrunta hasteko asmoz (Ingurumen-ebaluazioari buruzko abenduaren 9ko 21/2013 Legearen 39. artikulua betetzeko), Nekazaritza eta Abeltzaintza Zuzendaritza Nagusiak (Nekazaritzako Azpiegituren Zerbitzua) ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa hasteko eskaera aurkeztu zion Ingurumen Zuzendaritza Nagusiari, ingurumen-organoa den aldetik, "Ribaforada II - Aguas Rodadas" eremuko lurzatiak biltzeko eta ureztalurrak modernizatzeko oinarrizko proiektuarekin eta ingurumen-inpaktuaren azterketarekin batera.

Nekazaritzako Azpiegituren Zerbitzuak, organo eskuduna den aldetik, 21/2013 Legearen 36. eta 37. artikuluetan xedatuarekin bat, jendaurrean jarri zituen 30 egunez proiektua eta ingurumen-inpaktuaren azterketa, iragarkia argitaratu baitzuen 2022ko 94. Nafarroako Aldizkari Ofizialean, maiatzaren 16koan. Iragarki hori formatu digitalean ere eskuratu daiteke Interneten (Nafarroako Gardentasunaren eta Gobernu Irekiaren Atarian).

Gainera, kontsultak egin dizkie proiektuak ukitzen dituen administrazio publikoei eta interesdunei. Epealdi horretan, iradokizunak jaso dira Erregistroaren, Ondasun Higigarrien eta Arkeologiaren Atalaren (Ondare Historikoaren Zerbitzua), Lurralde eta Paisaia Zerbitzuaren eta Biodibertsitatearen Zerbitzuaren eskutik, bai eta alegazioak ere Gurelur Elkartearen eskutik. Iradokizun eta alegazio horiek guztiak ebazpen honen I. eranskinean zehazten dira:

–Gurelurren zenbait alegazio aintzat hartu dira, zehazki honako hauek: egun dauden ezpondak berrikustea; Ribaforadan aurreikusten diren bi biltze-proiektuek ("La Dehesa" eta "Aguas Rodadas") batera dituzten inpaktu metagarriak aztertzea; ureztatze-idoian eror daitekeen faunak ihes egin ahal izateko neurriak ezartzea, eta ponpaketarako behar den energiaren zati bat emanen duen instalazio fotovoltaiko bat jartzeko aukera aztertzea.

–Biodibertsitatearen Zerbitzuak, administrazio publikoei egindako kontsulta horren barruan, txostena egin zuen 2022ko abuztuaren 10ean. Txosten horretan proposatu zuen proiektu honek eta La Dehesa-ko lurzatiak biltzeko proiektuak duten ingurumen-inpaktu metagarria aztertzea eta biodibertsitatea eta konektagarritasuna hobetzea.

Organo eskudunak dokumentazioa osorik zegoela egiaztatu ondotik, 2023ko apirilaren 28an ingurumen-inpaktuaren ebaluazio arrunta hasteko eskaera igorri zion Biodibertsitatearen Zerbitzuari. Eskaerarekin batera, dokumentazio berria aurkeztu zen (INTIA, 2023ko martxoa), Ingurumen Eraginaren Atalak emandako txostenari eta aurkeztu ziren alegazioei erantzuteko. Dokumentazio horretan jasotzen dira egun dauden ezponden berrikuspena eta Ribaforadan aurreikusitako bi biltze-proiektuen inpaktu metagarrien azterketa.

Azkenik, sustatzaileak gehigarri bat aurkeztu zuen 2023ko irailaren 8an. Bertan, ureztalurrak modernizatzetik eratorritako gazitasunaren eta nitratoen jarraipena jasotzen da, bai eta proiektua ingurumenean integratzeko proposamena ere (landaketa-zerrendak eta ingurumen-igarobideak). Proposamen horrek ingurumen-intereseko espazio gehienen konektagarritasuna aurreikusten du.

–Proiektuaren laburpena.

Ribaforada II eremuan sartzen dira "El Monte"-ko (Aguas Rodadas-eko ureztatzaileen elkartea) eta "La Dehesa"-ko (izen bereko ureztatzaileen elkartea) ureztalurrak, grabitate bidez ureztatzen direnak. Bi ureztalur horientzako ura Lodosako kanaletik dator. La Dehesa-ri dagokionez, 494E/2022 EBAZPENA dago, maiatzaren 30ekoa, Ingurumeneko zuzendari nagusiak emana, zeinaren bidez egiten baita "Ribaforada II - La Dehesa" eremuko lurzatiak biltzeko eta ureztalurrak modernizatzeko proiektuaren ingurumen-inpaktuaren adierazpena (2022ko ekainaren 17ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratua, 120. zenbakian).

Oinarrizko proiektu hau "El Monte" eremuari buruzkoa da soilik, "Aguas Rodadas" ureztatzaileen elkarteari dagokiona, eta txosten honen II. eranskinean zehazten da. 1965 eta 1970 urteen artean, birpartzelatu egin zen "Aguas Rodadas" eremua; lehen, herri-basoa zen, baina harrezkeroztik jabetza partikularreko eremua da.

Gaur egun, uraren aprobetxamendua (indarreko emakida: segundoko 0,7 litro hektarea bakoitzean) uholde bidezko ureztapen bidez egiten da. Lurzatiak biltzeak 1.473 hektareako azalerari eraginen dio guztira. 1.396 hektarea ureztatzea aurreikusten da; azalera horren zatirik handiena, zehazki 1.156,75 ha, presio bidez ureztatuko da, eta 238,79 ha uholde bidezko ureztapenerako utziko dira. Beraz, eremuaren % 94,7 nekazaritzako ureztalurrak izanen dira.

Proiektuaren arabera, lur-eremu bat gordeko da etorkizunean honako hauek eraikitzeko: parke fotovoltaiko bat; oinarrizko proiektuaren arabera 65.000 m³-ko edukiera eta 20.000 m²-ko azalera izanen dituen itxarote-idoi bat; eta ponpatze-estazio bat. Erregulazio-idoi bat eraikitzea ere aurreikusten da, baina ez dago zehaztuta non kokatuko den behin betiko, ez eta bulkada-hoditeria nondik igaroko den ere; beraz, aurrerago izapidetu beharko da, alderdi horiek zehazten direnean.

–Ingurumen-inpaktuaren azterketaren laburpena.

Ebazpen honen III. eranskinean zehazten da.

–Dokumentazioaren eta ingurumen-ebaluazioaren azterketa teknikoa.

a) Klima-aldaketa eta berotegi-efektuko gasen isuriak:

Presio bidezko ureztatze-sistemara aldatzeak energia-kontsumoa urteko 1.493.913 kWh handitzea ekarriko du. Neurri batean, parke fotovoltaiko berriak sor dezake energia hori.

b) Azpiegituren ingurumen-inpaktuak:

Interes orokorreko ureztatze-sare berriaren (34,2 km luze diren hodiak izanen ditu) eta bideen (51,5 km luze izanen dira) inpaktuak bateragarriak izanen dira, nekazaritzako lursailetatik igaroko baitira, eta, bideen kasuan, ia-ia egungo trazadurari jarraituko baitiote.

c) Nitratoek eragindako kutsadura:

Jarduketa nekazaritza-jatorriko nitratoz kutsatzeko arriskua duen eremu baten barruan kokatzen da, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko kontseilariaren irailaren 15eko 147E/2020 Foru Aginduak xedatutakoari jarraikiz. Inpaktu-azterketaren gehigarriak (2023ko irailaren 8a) jarraipenerako bi puntu ezartzen ditu (Nafarroako Gobernuaren egungo sareko bi laginketa-punturen osagarri izanen dira). Inpaktuaren azterketak ureztatzaileei aholkularitza teknikoa ematea eta kutsadura-arriskuak kontrolatzea proposatzen du, eta, hasiera batean, nitrato gutxiago galduko da perkolazio bidez, grabitate bidezko ureztatzetik aspertsio bidezkora igaroz gero. Hala eta guztiz, sustatzaileak ez du neurri gehigarririk aurreikusi nitrato bidezko kutsadura murrizten ez den edo areagotzen den kasuetarako (beste faktore batzuk ere egon daitezke; esate baterako, ongarri gehiago behar dituzten laboreen azalera handitzen bada, kutsadura areagotu daiteke), eta, beraz, ebazpen honen baldintzetan jaso dira neurri horiek.

d) Biodibertsitatea:

Aguas Rodadas-eko biltze-eremuan, sinplifikatze handia jasan du lurraldeak, landaredi naturalez osatutako zenbait orbain soilik kontserbatu baitira: zehazki, biltze-eremuaren % 7,3 okupatzen dute orbain horiek, eta El Ginestar eta Los Cabezos de Carasol parajeetan daude gehienak. Alderdi positibo gisa, ubide-sare trinko bat dago, belar-zerrendaz betea, bai eta laboreen arteko muga ugari ere. Baina, hain zuzen ere, tamaina txikiko faunarentzako lotura-elementu horiek desagertuko dira lurzatiak biltzean eta aspertsio bidezko ureztatze-sistema ezartzean, eta fauna hori da hegazti harraparien elikagaia. Hori dela eta, Aguas Rodadas eremurako ingurumen-helburua landaredi naturalez estalitako ahalik eta azalera handiena kontserbatzea izan behar du, baina baita biodibertsitatea eta konektagarritasuna areagotzea ere.

Azken helburu hori bat dator biodibertsitateari eta naturaren leheneratzeari buruzko azken araudiekin. Nekazaritza-lurretako biodibertsitateari buruzko kapituluak sartu dira Azpiegitura Berdearen eta Konektagarritasun eta Leheneratze Ekologikoaren Estrategia Nazionala onesten duen uztailaren 9ko PCM/735/2021 Aginduan, "Natura Ondarearen eta Biodibertsitatearen Estatuko Plan Estrategikoa (2030)" onesten duen abenduaren 27ko 1057/2022 Errege Dekretuan, eta berriki argitaratu den "Natura Leheneratzeari buruzko Europako Erregelamenduan". Erregelamendu horrek nekazaritza-ekosistemetarako espezifikoak diren helburuak eta betebeharrak ezartzen ditu (9. artikulua), eta zenbait adierazle jasotzen ditu, hala nola "dibertsitate handiko paisaia-elementuak dituen nekazaritza-azaleraren proportzioa". Horrez gain, Nafarroako Azpiegitura Berdearen Estrategiaren zirriborroak (2019ko maiatza) lotura-eremutzat jo zuen alde hori (AE-24 Ebro-Peñadil), konektagarritasun naturala ezartzen baitu mugakide den "Peñadil, Montecillo eta Monterrey" kontserbazio bereziko eremuaren (KBE) eta "Ebro ibaia" ibaiertz eta KBEaren artean.

e) Basafauna:

Ribaforadan, erbi iberiarraren populazioa inguru horretako ugariena da, eta eperraren populazioa ere nahiko egokia da; horregatik ibili ohi dira hegazti harrapariak lurralde horretan. Montecillo eta barranco del Arriero sakanak habitat egokia dira fauna katalogatuarentzat (apoarmatu istilzalea, bisoi europarra eta igaraba arrunta). Proiektuak kalte eginen die fauna-talde horiei.

f) Oztopo ekologikoak eta lurraldearen zatikatzea:

Lodosako kanala muga fisiko nabarmena da. "La Dehesa" (hegoaldean) eta "Aguas Rodadas" (iparraldean) banatzen ditu, eta bi proiektu horien arteko tartean 3 pasabide estu (zubiak) baino ez daude, eta horrek izugarri erasaten dio konektagarritasun ekologikoari: sakanen eta landaredun elementu linealen jarraitutasuna apurtzen da, eta lurreko fauna eremu batetik bestera igaro ahal izatea eragozten. Azpiegitura horrek, AP-68 autobideak (La Dehesa parean), trenbideak (Aguas Rodadas-en) eta A-68 autobiak lurraldea zatikatzen dute, eta inpaktu handia sortzen, baina lurzatiak biltzeko proiektu honetan ezin da hori eragozteko esku hartu.

Hala ere, Buñuelgo udalerriarekiko mugan ("Las Dehesicas" eta "Campo del Moro" eremuetan eta trenbidearen azpiko pasabideraino), kolektore bat eraiki behar da (8. igarobidea), grabitate bidez ureztatzen den eremua urez hornitzen duten ubideetako ura biltzeko. Premia hori ingurumen-konektagarritasuna lortzeko aprobetxa daiteke.

g) Inpaktu metagarria:

Denbora-tarte laburrean, lurzatiak bildu eta ureztalurrak modernizatuko dira Ribaforada II osoan; eremu horretan sartzen dira, lehen esan bezala, "El Monte" eta "La Dehesa". Hori dela eta, funtsezkoa da nekazaritza-eremuen barruan biodibertsitateari eusten dioten eremuak mantentzea eta sortzea.

Ebaluazio hau ikusita, ezinbestekoa da jendaurrean jarritako oinarrizko proiektuan (2021eko abendua) biodibertsitatea eta konektagarritasuna hobetzea (hein batean, 2023ko iraileko gehigarrian zuzendu da gabezia hori):

–Zuhaiztiak eratu behar dira, ureztalurretan tartekatutako landaredi-uharte gisa, itzalguneak sor ditzaten Ribaforadako biltze-eremuan zehar; ez bakarrik biodibertsitatea handitzeko, baita klima-aldaketaren ondorioak minimizatzeko eta tokiko biztanleen ongizatea sustatzeko ere (atsedengune gisa diseinatzen ahal dira).

–Legar-hobi zaharretako baso-lurzorua leheneratzea. El Castellar-eko legar-hobiaren (5. poligonoko 566, 567 eta 897 lurzatiak) ingurumen-hobekuntza aurreikusi behar da, eta eremu horrek barranco del Arriero sakanarekin (inguruneko balio ekologiko nagusia) duen loturari eutsi behar zaio.

2000. urteaz geroztik El Castellar parajean egindako beste legar-hobi batzuek ingurumen-baldintza hau bete behar zuten: jarduerak ez zuen ekarri behar nekazaritzako azalera handitzea, basoko azaleraren kaltetan. Horrela, 2003ko apirilaren 28ko 544 Ebazpenak, Lurralde Antolamenduko eta Etxebizitzako zuzendari nagusiak emanak, 5. poligonoko 560, 561, 562, 885 eta 893 lurzatietan legarrak erauzteko baimena eman zuenak, legeztatze ondorioetarako, honako hau xedatu zuen: "ustiaketa amaitutakoan, baso-lurren zenbaketaren emaitzak hasierako bera izan behar du, hau da, 5.295 m² (561 eta 893 lurzatien azaleren batura)". Alabaina, azalera horiek laborantza ureztaturako erabiltzen dira gaur egun.

Horri gehitu behar zaizkio barranco del Arriero sakanean basogintza-erabilera zuten 2.847 m²; izan ere, erauzketa-jarduera amaitu ondotik, gaur egun olibadiak daude bertan (5. poligonoko 775 eta 779 bitarteko lurzatiak eta beste batzuk). Beraz, El Castellar parajeko eta barranco del Arriero sakaneko 8.141 m² basogintza-erabilerara itzuli behar dira.

–Aguas Rodadas-en ibilguak gaindimentsionatu eta hobetu behar dira, lurraldearen konektagarritasun ekologikoa ahalbidetzeaz gain, iragazki berde gisa jardun dezaten nitrato bidezko kutsaduraren aurrean. Ildo horretan, lur-erreserba handi bat falta da zenbait hustubideren ondoan (adibidez, gehigarriko 1. eta 9. ibilguak), eta hori kontuan hartuko da ebazpen honetako baldintzetan.

–Ezponden azterketa xehatuak (INTIA, 2023ko martxoa) adierazten du ezponda aipagarrienak hegoaldean daudela, Lodosako kanalaren ondoan, eta El Ginestar eta Los Cabezos de Carasol-en inguruetan. Nabarmentzekoak dira 41-43, 49, 52 eta 62-65 trantsektuak, non gutxienez 2 metroko altuera duten ezponden proportzio handiagoa ikusten baita). Jatorri antropikoko terrazatan eta paretatan antolatutako hegal hauek bitxiak dira paisaiaren aldetik, proiektuaren gainerako eremuek eta udalerri mugakideek osatzen duten nekazaritzako eremu sinplifikatuarekin alderatuta.

Espedientearen ingurumen-inpaktuaren azterketa teknikoa egin ondotik –proiektuaren ingurumen-inpaktuak ebaluatu dira–, Ingurumen Eboluzioaren Atalak ondorioztatu du behar bezala gauzatu dela ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa egiteko prozedura. Proiektua ingurumenaren aldetik onargarritzat jotzen da; beraz, proposamena da ingurumen-inpaktuaren aldeko adierazpena ematea, betiere ebazpen honetan jasotzen diren baldintzak betetzen badira.

Adierazitakoarekin bat, eta Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioari eta foru-sektore publiko instituzionalari buruzko martxoaren 11ko 11/2019 Foru Legearen 32. artikuluak eta Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuaren oinarrizko egitura ezartzen duen abuztuaren 30eko 74/2023 Foru Dekretuak ematen dizkidaten eskudantziak erabiliz,

EBAZTEN DUT:

1.a Aldeko ingurumen-inpaktuaren adierazpena egin da Nekazaritzako Azpiegituren Zerbitzuak sustatutako "Ribaforada II - Aguas Rodadas" eremuko lurzatiak biltzeko eta ureztalurrak modernizatzeko proiekturako.

2.a Jarduera egiteko, jarraitu beharko zaie idazpuruan azaltzen den espedienteari atxikitako dokumentazio teknikoan jasotako baldintzei, eta, gainera, baldintza hauei ere bai:

1. Landaredi naturala eta nahitaez kontserbatu beharreko balio naturalak:

–Ingurumen-inpaktuaren azterketan (5-1, 5-2 eta 5-3 planoak, 2021eko abendukoak) jasotako "nahitaez kontserbatu beharreko balio naturalak" (NKBBN) oso-osorik errespetatuko dira, eta lurzatian ureztatze-ekipamendua ezartzeko faseak bateragarria izan beharko du balio horiekin. Lurzatiak egokitzeko jarduketa txikiak baino ez dira baimenduko, aurretiaz eskaera eginda Basoak Kudeatzeko Atalari, betiere jarduketak behar bezala justifikatuta badaude. Kasu honetan, jabeak konpentsatzeko proposamen bat gehitu beharko du, landaredi naturalez estalitako azalera bera mantentzeko, lurzatian bertan.

–144. "nahitaez kontserbatu beharreko balio naturala", ukitua izan dena, leheneratu egin behar da; horretarako, azalera baliokidea basogintzara bideratu beharko da (nahiz eta baso hori beste toki batean kokatzen ahalko den).

– "Lehentasunez kontserbatzekoa ez den landaredia" errespetatu eta ureztalurretatik kanpo utzi behar da 37, 38 eta 39 esparruetan, eta lurzati berrien ertzetan. Gainerako kasuetan, landaredi horren zati bat edo landaredi osoa kentzen ahalko da, baina betiere konpentsatu egin beharko da: antzeko azalera bat berezko landarez eta lehorreko landarez estalita mantenduko da.

a) Ubideei lotutako landareak, aspertsio bidezko sistema ezartzean desagertuko direnak: lurzatiak biltzeko diseinuan, landare horien galera konpentsatzeko modua sartuko da (azalerak ingurumen-balioetarako gordetzea; ikusi baldintza 2.1 atalean).

b) Lurzati berrien barruan gelditu den eta lehentasunez kontserbatzekoa ez den landarediaren kasuan: jabeak, erabilera aldatzeko, kasuan kasuko eskaera izapidetu beharko du Basoak Kudeatzeko Atalean.

Honako hauek ere kontserbatuko dira:

–41-43, 49, 52 eta 62-65 transektoetan inbentariatutako ezpondak (INTIA, 2023ko martxoa). Horri dagokionez, parke fotovoltaikoaren proiektua, hala badagokio, topografiara egokitu beharko da; horretarako, hegalaren profila aldatzea eta ezpondei (62 eta 63 transektoak) erasatea saihestuko da.

–Lurzati edo bide berrien ertzean geldituko diren balio naturaleko 57 elementuak (N): zuhaitz sakabanatuak, zuhaitzen lerrokadura, sakanak, hezeguneak eta urarekin lotutako landaredia (ingurumen-inpaktuaren azterketaren 8. planoan eta 9. eranskinean identifikatuak). Obrak egiteko fasean, zuhaizti berezi hori balizatu eginen da, azpiegituren ondoan gelditzen bada.

–El Castellar-eko legar-hobi zaharra (5. poligonoko 566, 567 eta 897 lurzatiak) ureztapenetik kanpo utzi beharko da, eta eremu horri ingurumen-erabilera eman beharko zaio. Alde horretatik, obretan lur-soberakinen gordailu gisa erabili ahal izateko, ezinbestekoa izanen da hura ingurumenaren aldetik leheneratzeko proiektu bat idaztea.

–Kanabera arrunta (Arundo donax) kentzeko jarduketen aldeko txostena eman da, espezie exotiko inbaditzailea baita (zeregin horietan garrantzitsua izanen da landarearen sustraia erauztea). Kanabera kendu ondotik, hark okupatzen zuen lursaila landaredi natural gisa inbentariatuta bazegoen, basogintza-erabilerari eutsi behar zaio (zuhaiztua ala ez).

2. Prebentzio-, zuzenketa- eta konpentsazio-neurriak:

Ingurumen-inpaktuaren azterketan (9. kapitulua) ezarritako prebentzio-, zuzenketa- eta konpentsazio-neurriak beteko dira, hidrologia, landaredia, fauna (bereziki apoarmatua eta bisoi europarra) eta ondare arkeologikoa babesteko eta drainatzeak egokitzeko. Gainera, kontuan hartuko da honako hau:

2.1. Lursailak ingurumen-integraziorako gordetzea:

Azken helburu gisa, gutxienez lurzatien biltze-eremuaren azaleraren % 8 –hau da, 117,84 ha–, elementu naturalek hartuko dute, eta elementu horiek konektagarritasun ekologikoa bermatzeko moduan banatuta egonen dira (gaur egun, ingurumen-inpaktuaren azterketaren arabera, kartografiatutako landaredi naturala lurzatien biltze-eremuaren % 7,3 da; hau da, 107,22 ha). Horri dagokionez:

a) Erreferentziatzat hartuko da 2023ko iraileko eranskineko planoan jasota dagoen ingurumen-integrazioko neurrien proposamena (hala ere, landaketa-lerro batzuk lekualdatzen ahalko dira finken ebaketaren arabera. Zabalerak, berriz, jarraian adierazitakoak izanen dira).

b) Zuhaiztiak sortzea: ingurumen-hobekuntza nagusi gisa, zuhaiztiak diseinatuko dira, ureztalurretan tartekatutako landare-uharteak balira bezala (bakoitzak gutxienez 1.200 m²-ko azalera izatea komeni da). Gaur egun lur goldagarri edo olibadi gisa erabiltzen diren herri-lurrak basogintzarako gordetzeko aukera aztertuko da (hor sartuko da El Castellar eta Barranco del Arriero-ko garai bateko 8.141 m² herri-baso leheneratzea).

c) Ibilguak leheneratzea: neurri hauek hartuko dira ibilguetan (ikusi planoa ebazpen honen IV. eranskinean):

–Ura duten 10 ingurumen-igarobideak 15 metro zabal izanen dira gutxienez (ibilgua eta landaketa-zerrendak barne hartuta).

–Buñuelgo mugako hustubideak (edo 8. ingurumen-igarobideak) –1. poligonoan aurreikusten den bakarrak– jarraitutasuna izan behar du 4. poligono berrian, ahal dela lurzatien biltze-eremuaren mugatik, oinarrizko proiektuan aurreikusita dagoen bezala. Bestela, lurpeko zatia altxatuko da, ibilgu ireki gisa uzteko.

–Ablitas sakanak baso-jarraitutasuna izan beharko du Ribaforada eremuan (x = 620.597 eta y = 4.648917 koordenatu-puntutik aurrera, Ginestar parajean), 120 m hegoaldera dagoen ibilguarekin bat egin arte (2. ingurumen-igarobidea).

Ibilgu horietako sedimentuak puntu edo tarte laburretan garbituko dira, eta landarediari kalte egitea edo 50 m baino luzeagoak diren tarteetan aldi berean jardutea ekidinen da. Ateratako materialak ez dira ibilguen ertzetan utziko.

d) Landaketak eta haien babesa: ura duten 10 ingurumen-igarobideen kanpoko ertzetan eta landaketa linealetan, laboreekin muga egiten badute, zangak eta kabailoiak ezarriko dira (gutxienez 30 cm altu izanen dira), landaredi natural iraunkorra mantentzen dela bermatzeko. Berariaz saihestuko da herbizidak aplikatzea eta nekazaritzako makinen bidez lurzorua trinkotzea, iragazki berde gisa jardun dezaten nitrato bidezko kutsaduraren aurka (behar izanez gero, nekazaritzako lurzatiaren mugatik atzera instalatuko dira aspertsoreak, herbizidak laborantza-lurren barruan aplika daitezen eta makinek ere laborantza-lurren barruan egin ditzaten maniobrak).

Landaketa guztiak mistoak izanen dira, eta inguruko zuhaixka eta zuhaitz autoktonoak erabiliko dira. Landatze erregularregiak saihestuko dira. Landaketa linealak egitean, kontuan hartu behar da itzala bide edo ibilguetara proiektatu behar dutela (eta ez laboreetara), eta hodietatik eta azpiegituretatik urrun egon behar dutela (bideen beste aldeko ertzetan). Interes orokorreko bideen eta hodien lanak amaitu ondoko lehen aldi begetatibo egokian eginen dira landaketak.

e) Lurzatiak biltzeko akordioa argitaratu aurretik, Ingurumen Ebaluazioaren Atalari bidaliko zaio lurzati berriak jasotzen dituen planoa, baliozkotu dezan. Plano horretan jasoko da, halaber, ingurumen-integraziorako gordetako espazioen kokapena: nahitaez kontserbatu beharreko balio naturalak, eremu edo zuhaizti berriak, landaketa-zerrendak, ura duten ingurumen-korridoreak eta kontserbatu beharreko landaredia, ebazpen honen 1. apartatuan adierazitakoa. Ondorio guztietarako, elementu horiek nahitaez kontserbatu beharreko balio naturaltzat hartuko dira.

2.2. Faunarentzako neurri zuzentzaileak:

a) Ureztatze-idoi berrian:

Ureztaketarako itxarote-idoi berriak (ponpatze-estazioaren ondoan) neurriak izanen ditu basafauna itotzea saihesteko: irteteko arrapalak edo eskalak, konfinamendu perimetrala, eta distantzia egokia hesiaren eta polietilenozko laminaren artean.

b) Uholde bidez ureztatzeko ureztalur berrian:

Uholde bidez edo grabitatez ureztatuko diren bi eremuetan, neurriak hartuko dira ubideetan, sifoietan eta ureztatze-egituretan fauna ito ez dadin. Argitalpen hau har daiteke erreferentziatzat: "Jarraibideak eta gomendio teknikoak bisoi europarra eta haren habitatak zaintzeko" (Nafarroako Gobernua. Nafarroako Ingurumen Kudeaketa SA. 2019), Interneten eskuragarri helbide honetan: https://www.gan-nik.es/es/publicaciones.

Bereziki aplikatuko dira 5. kapituluko ("Berariazko jarraibideak tradiziozko ureztalurrak modernizatzeko") jarraibide hauek: sifoi egokituak (30°-ko malda eta gainazal zimurtsuko oinarria) erabiltzea, eta, hormigoizko ubideak diseinatzean, irteera-arrapalak eta gaineko pasabideak txertatzea. Proiektu honetan, gutxienez 125 metrotik behin jarriko dira.

2.3. Parke fotovoltaikoa: aparteko proiektu gisa izapidetuko da. Nolanahi ere, eta lehen esan bezala, terrazak eta ezpondak bere horretan utziko dira, eta lur-mugimenduak minimizatuko dira.

3. Balio arkeologikoak:

Erregistroaren, Ondasun Higigarrien eta Arkeologiaren Atalaren 2022ko uztailaren 20ko txostenean xedatutakoa bete beharko da, aztarnategi arkeologikoei dagokienez.

4. Beharrezkoak diren obrako materialak eta soberakinak:

Bideak finkatzeko, agregakin birziklatuen portzentaje bat erabiliko da, Hondakinei eta haien Fiskalitateari buruzko ekainaren 18ko 14/2018 Foru Legearen 19.3 artikulua aplikatuz. Proiektu honetan gutxienez % 50ekoa izanen da portzentaje hori. Proiektuko neurketetan eta aurrekontuan islatu beharko da hori. Obran, agregakin birziklatuaren kalitatea bermatu behar da.

Proiektuak dioen bezala fabrika-obrak eraistearen ondoriozko hondakinak eraikuntza- eta eraispen-hondakinak (EEH) balorizatzeko instalazioetara bidali beharko dira, edo lekuan bertan balorizatuko dira (R5), kudeatzaile baimendu baten bidez, instalazio mugikor bat erabilita.

5. Ebroko Konfederazio Hidrografikoaren txostena:

Lanak gauzatu aurretik, Ebroko Konfederazio Hidrografikoaren aldeko txostena eskuratu behar da.

6. Ingurumena zaintzeko programa:

Nekazaritzako Azpiegituren Zerbitzuak egin behar duen ingurumena zaintzeko programa ingurumen-inpaktuaren azterketan xedatutakoaren arabera eginen da (11. kapitulua).

–Gainera, ustiapen-fasearen lehen bi urteetan, faunaren jarraipena eginen da; zehazki, ur-ibilguei lotutako espezieena (igaraba, bisoi europarra eta apoarmatua) eta hegazti harrapariena.

–Nitrato bidezko kutsadura. Aplikatzekoak dira 147E/2020 Foru Agindua, irailaren 15ekoa, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko kontseilariak emana, zeinaren bidez berrikusten baitira nekazaritzako nitratoez ura kutsatua izan dezaketen eremuak (Nafarroako Aldizkari Ofiziala, 2020-09-21), eta 47/2022 Errege Dekretua, urtarrilaren 18koa, nekazaritzako nitratoek sortutako kutsadura lausotik urak babesteari buruzkoa. Bereziki bete beharrekoa da foru-agindu horrek edo hura eguneratzen duen araudiak ezartzen duen nekazaritza-jardunbide egokien kodea.

Sustatzailearen ardura izanen da datuak biltzea eta gazitasuna eta nitratoak kontrolatzeko sarea ezartzea, gutxienez obren fasea hasi baino ziklo hidrologiko bat lehenago, ureztalurrak modernizatu aurreko eta ondoko ikuspegia izateko. Ingurumena zaintzeko programaren emaitzak ikusita, nitratoen eta gazitasunaren ondoriozko kutsadurari buruzko datuak negatiboak badira, sustatzaileak behar diren neurriak hartu beharko ditu inpaktu horiek zuzentzeko.

–Ureztatzea modernizatzeak eragindako ur-kontsumoak alderatuko dira, jarduketaren aurretik eta ondotik. Ingurumen-inpaktuaren azterketaren arabera, Aguas Rodadas-eko ureztalurrak modernizatzeak ureztatze-uren % 39ko aurrezpena ekarriko du. Gutxienez % 30eko aurrezpenik lortzen ez bada, neurri gehigarriak hartu beharko dira.

7. Ingurumenaren arloko balioei buruzko informazioa ematea titularrei:

Lurzatiak biltzeko akordioan identifikatuko dira nahitaez kontserbatu beharreko balio naturalak (NKBBN) eta ingurumen-izapideak beharko lituzkeen landaredi naturala (ebazpen honen 1. apartatuan xedatutakoari jarraikiz). Informazio hori 1:6.000 eskalan edo zehatzagoan jasoko da, eta udaletxean izanen da finken jabeen eskura. Nolanahi ere, sustatzaileak ziurtatuko du jabe bakoitzak badakiela zer landaredi natural dagoen lurzatiak biltzearen ondoriozko partzeletan.

3.a Ebazpen hau Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratzea, Ingurumen Ebaluazioari buruzko abenduaren 9ko 21/2013 Legearen 41.3 artikuluan xedatutakoari jarraikiz.

4.a Ebazpen hau jakinaraztea Nekazaritzako Azpiegituren Zerbitzuari, Ribaforadako Udalari eta Basozainak-Ingurumena Zaintzeko Taldeari (Tuterako barrutia), dagozkion ondorioetarako.

Iruñean, 2024ko otsailaren 2an.–Ingurumeneko zuzendari nagusia, Ana Bretaña de la Torre.

I. ERANSKINA.–JENDAURREKO INFORMAZIOAREN ETA KONTSULTEN EMAITZA

Espedientea jendaurrean jartzeko eta ukitutako administrazio publikoei eta interesdunei kontsultak egiteko izapidean (21/2013 Legearen 36. eta 37. artikuluetan daude ezarrita), 4 erantzun jaso dira, kontsultatutako organismo edo entitate hauenak hain zuzen:

1.–Ondare Historikoaren Zerbitzua:

Erregistroaren, Ondasun Higigarrien eta Arkeologiaren Atalak txostena eman du 2022ko uztailaren 20an, Nafarroako Inbentario Arkeologikoan katalogatutako bi aztarnategien berri emateko. Halaber, mugatutako eremuaren barruan eta babes-perimetroan (50 m) egiten diren eta lur azpian eragina izan dezaketen lur-mugimenduen jarraipen arkeologikorako baldintzak ezarri ditu.

2.–Lurralde eta Paisaia Zerbitzua (Lurraldearen Antolamenduaren Atala):

2022ko abuztuaren 9ko txostenean adierazten du proiektuak ukitutako lurzoruak lurzoru urbanizaezin gisa sailkatuta daudela indarrean dagoen hirigintza-plangintzaren arabera, eta nekazaritza-ustiapenerako balio handiko eta ertaineko lurzoruen kategorian sartzen direla. Beraz, jarduketa bat dator babes horrekin, uztailaren 26ko 1/2017 Legegintzako Foru Dekretuak onetsitako Lurraldearen Antolamenduari eta Hirigintzari buruzko Foru Legearen testu bateginaren 110. artikuluan xedatutakoari jarraikiz.

3.–Biodibertsitatearen Zerbitzua (Ingurumen Eraginaren Atala):

Txosten bat eman du 2022ko abuztuaren 10ean, honako ohar hauekin:

–Aguas Rodadas eremuaren sinplifikatze nabarmena dela eta, landaredi naturaleko azalerak ahalik eta gehiena kontserbatzeko helburua azpimarratu beharko da, baina, horrez gain, biodibertsitatea eta konektagarritasuna hobetzeko neurriak hartu beharko dira. Konektagarritasun ekologikorako eta iragazki berdeen funtziorako eskatzen den konpentsazio-neurri bat, behar-beharrezkoa, ibilguak gaindimentsionatzea eta hobetzea da.

–Proiektu honek La Dehesako lurzatiak biltzeko proiektuarekin batera duen ingurumen-inpaktu metagarria aztertzea. Ildo horretan, bi lurraldeen arteko lotura ekologikoa ere aztertzea.

–Txostenak biodibertsitatea eta konektagarritasuna hobetzeko proposamenak zehazten ditu hiru eremutarako (gainerako biltze-eremuan aplika daitezkeen irizpideekin). Hego-mendebaldeko eremuak (Ginestral-eko eta Carasol-eko muinoak eta Campo del Moro-ko harritzak), La Dehesa-ren antzeko topografia du, mendixkaz osatua. Hori dela eta, ezponden edo terrazen inbentario zehatzagoa egitea eskatzen da, haiek kontserbatu ahal izateko.

–Hodia barranco del Arriero sakanetik igarotzeak eragin handia du ingurumenean, eta, beraz, beste trazadura bat aukeratu behar da.

4.– Gurelur elkarteak aurkeztutako alegazioa:

Gurelur elkarteak 1. eta 2. alegazioetan adierazi du proiektua bi zatitan banatu dela (La Dehesa eta Aguas Rodadas edo El Monte), abenduaren 11ko 483/2017 Foru Aginduan argitaratutakoari dagokionez (foru-agindu horrek Ribaforada II eremuko jarduketak hastea onesten du), eta, horregatik, ez dela aintzat hartu zatitutako bi proiektuek batera duten inpaktu metagarria. Adierazi du, halaber, proiektu horiek eragin kritikoa izanen dutela paisaian, landaredian eta faunan, epe laburrean.

Uste du ez dela nahikoa alternatiben azterketa, eta beharrezkoa dela lurzatiak konfiguratzeko eta ureztatze-sarea eta bideak banatzeko zenbait aukera aurkeztea (3. alegazioa).

4. alegazioan adierazi du lurzatiak biltzeko prozesuan ez dela finken berrantolaketa berririk egin, ureztatze-unitateez harago. Horrek berekin dakar ezin zehaztu ahal izatea desagertuko diren paisaia-elementuen gaineko inpaktua, eta, paisaia antropizatua denez, are garrantzitsuagoa izan beharko litzateke landarediaren balioa, paisaiaren homogeneizazioa saiheste aldera.

Egungo ubideen trazadura eta luzera zehazteko eskatzen du, baita hormigoizko ubideak eraistearen ondoriozko bolumena ere, agregakin berrerabilien bolumena aurreikusteko (5. alegazioa).

Adierazi du ez dela informazio nahikorik eman alderdi hauei buruz: hornidura elektrikoa, eta ponpatze-instalazio fotovoltaiko bat aukeratzea proposatu du (6. alegazioa); obretarako materialen erauzketa (7. alegazioa); ezpondetan eta terrazen arteko tarteetan izanen duen eragina; eta aurreikusitako lur-mugimenduak (8. alegazioa).

Prebentzio-neurriei dagokienez, zalantzan jartzen du haien bideragarritasuna, bai fauna babesteko neurri espezifikoena bai paisaia babesteko neurri espezifikoena; izan ere, ez dago argi zer elementu kontserbatuko diren (9. alegazioa). Neurri espezifikoak falta dira erregulazio-idoian fauna itotzea saihesteko (10. alegazioa).

Azkenik, adierazi du ez dagoela aurrekonturik prebentzio-, zuzenketa- eta konpentsazio-neurrietarako eta ingurumenaren zaintza- eta jarraipen-planerako (11. alegazioa).

II. ERANSKINA.–PROIEKTUAREN DESKRIBAPENA

Ribaforadako (Aguas Rodadas) lurzatiak biltzeko eta ureztalur bihurtzeko jarduketak ezaugarri hauek ditu:

–Lurzatiak biltzeak 1.473 hektareako azalerari eraginen dio, eta, ezarritakoaren arabera, 1.396 hektarea ureztatuko dira.

–Gaur egun 2.320 lurzati daude, eta 0,63 hektareako azalera dute batez beste. Lurzatiak bildu eta gero, aurreikuspenen arabera, 600 lurzati izanen dira, eta 2,46 ha-ko azalera izanen dute batez beste.

–Bideen sarea gaur egungoaren oso antzekoa izanen da, eta 51.531 m-ko luzera izanen du; zabaldu egin beharko dira errodadura egokia ez dutenak –5 metroko errodadura izanen dute–.

–Interes orokorreko ureztatze-sareak 34.219 metroko luzera izanen du. Altzairuzko, burdinurtu nodularrezko eta PVCzko hodiak izanen ditu. Hodi guztiak zangan lurperatuta egonen dira, goiko sortzailearekiko 1,05 m-ko sakoneran, gutxienez. Zangaren oinarria 0,50 m-koa izanen da, gehi instalatutako hodiaren diametroa, eta 1/3ko hondeatze-ezpondak izanen dira.

–"Aguas Rodadas" aldeko hustubideek Ubide Inperialera isurtzen dituzte urak. Proiektuan 6.416 m-ko luzera izanen duten hustubide berriak jaso dira (sekzio trapeziala; ezponden ezaugarriak: 1,50, horizontalean, eta 1,00, bertikaletan).

–Ponpaketa bidezko presio errefortzuarekin ureztatuko da. Ura Ubide Inperialaren eta ponpatze-estazioaren artean kokatuko den erregulazio-idoi batetik hartuko da. Ponpatze-estazioak 2 km-ra dauden 66 kV-eko lineak izanen ditu energia elektrikoaren jatorri (ondoren, parke fotovoltaiko bat ere sartu da). Erregulazio-idoiak 65.000 m³ biltzeko bolumena du. Presio bidezko ureztatze-sistemara aldatzeak energia-kontsumoa urteko 1.493.913 kWh handitzea ekarriko du.

–Ekarpen-material hauek beharko dira: 113.049 m³ oinarri, bideetarako aukeratuak. Eremutik hurbil dauden legar naturalen maileguak erabiltzea aurreikusi da, eta 6.367 m³ hartxintxar, hodien sarerako (oinarria eta oinarri-azpia). Material horiek gaur egun aginduzko ingurumen-baimena duten edo izanen duten hornidura-iturrietatik etorriko dira. Fabrika-obrak eraistearen ondoriozko hondakinak eraikuntza- eta eraispen-hondakinak (EEH) balorizatzeko instalazioetara bidali beharko dira, edo lekuan bertan balorizatuko dira (R5), kudeatzaile baimendu baten bidez, instalazio mugikor bat erabilita. Eraispenaren hondakinak bide berrien oinarri-azpi gisa eta bigunguneak saneatzeko erabiltzen ahalko dira, behar bezala tratatu ondotik.

III. ERANSKINA.–INGURUMEN-INPAKTUAREN AZTERKETA

Oraingo landaredi naturalak sastrakadiak, larrediak eta urari lotutako landareak ditu. Maiz elementu linealak dira, zelai edo bideen arteko ibilgu eta ezpondei lotutakoak, eta zuhaitzak izan ohi dituzte sakabanatuta. Inpaktuaren azterketak (6. eranskinean eta 4. planoan) landaredi naturala eta erdinaturala duten esparruen mugaketa kartografikoa egin du 1:5.000 eskalan, bai eta haien balorazio ekologikoa ere. Zehazki, 145 eremu dira, eta bi motatan sailkatzen dira: lehentasunez kontserbatu beharreko balio naturalak (LKBBN) (78,18 ha) eta lehentasunez kontserbatzekoak ez diren esparruak (29,04 ha). Kontserbatzeko interes handiena duten komunitateak elorri triskek eta ezkai kaltzikolek eta Brachypodium retusum espezieko albitz-belarrek osatutakoak dira.

Faunari dagokionez, harraparien presentzia handia hauteman da –litekeena da erlazionatuta egotea untxien populazioekin–: miru beltza, zingira-mirotza, Bonelli arranoa, arrano sugezale europarra eta belatz gorria dira espezie ohikoenak. Bisoi europarra eta igaraba arrunta aldizka agertzen dira –haien laginketa bat egin da–, eta baliteke apoarmatu europarraren populazio bat egotea. Ribaforada II eremuan, 98,83 km luzeko ubide eta hustubideak inbentariatu dira, eta haietatik % 19 (18,86 km) interesgarriak dira goian aipatutako espezie horientzat, lurreko ibilguak direlako eta lezka- eta/edo sasi-zerrendak dituztelako. Bereziki habitat egokiak dira barranco del Arriero eta Montecillo sakanak, kontserbazio-egoera onean dauden tarteak baitituzte. Babestutako beste espezie batzuk basakatua eta kiropteroak dira, eta 8 anfibio-espezie eta 13 narrasti-espezie aipatu dira.

Lurzatiak biltzeak eta ureztalurrak modernizatzeak ezpondak desagertzea ekarriko du, bai eta ezponda horiei lotutako landaredia desagertzea ere, eta, beraz, paisaia nabarmen sinplifikatuko da. Era berean, faunarentzat interesekoak diren elementu asko galduko dira, eta murriztu eginen da haren ugaritasuna eta dibertsitatea.

Ingurumen-azterlanak proposatzen du bertako espezieen zuhaitzak eta sastrakak ereitea eta landatzea bide eta ibilguen ondoan. Aurrez ikusita dago landare-eremuak eta sakanak seinaleztatzea eta babestea, eta hodien trazadurak aldatzea.

Fauna babesteko, harraparien habiak dituzten zuhaitzez osatutako orbanak kontserbatuko dira, eta jarduketen egutegia egokitu eginen da zenbait anfibio-espezieren aldi kritikoarekin bat etor ez dadin. Gainera, landare-osasunerako produktuak neurriz erabiltzea sustatuko da, eta hesi perimetral bat eginen da El Cabezo del Ginestar-en dagoen simaurtegian.

Nafarroako Inbentario Arkeologikoan katalogatutako bi aztarnategi daude. Landa-prospekzioan ez da beste aztarnategirik aurkitu.

Proiektuak "P-90 Igarobidea" abelbidea zeharkatzen du zenbait puntutan. Bidegurutzeen ondorioz kaltetutako eremuak leheneratuko dira, ereite edo landaketa bidez, beharrezkoa izanez gero, eta 350 metrotan zehar landaketa lineal bat egitea proposatzen da.

Hodien eta bideen sarea gauzatzeak landaredian duen inpaktua kuantifikatzen du azterketak (8.2.6 apartatua). Toki horietan, prebentzio- eta zuzenketa-neurriak aplikatu behar dira.

Aguas Rodadas-eko ureztalurrak modernizatzeak ureztatze-uren % 39ko aurrezpena ekarriko du. Dena dela, egile batzuek gertakari horri buruzko kasu errealak aztertu dituzte, eta ondorioztatu dute, ezen, egoera jakin batzuetan, uraren erabileraren eraginkortasuna hobetzeak ez dakarrela baliabide hori aurreztea.

Jarduketa nekazaritza-jatorriko nitratoz kutsatzeko arriskua duen eremu baten barruan kokatzen da. Kalkuluen arabera, Ribaforada II eremuko lurrak presio bidez ureztatzean, 22,5 kg N/ha perkolatuko da urteko (150 kg-ren % 15). Uste da uraren kalitatea aldatzeko arriskua dagoela, bai obrak egiten diren bitartean, bai eraldaketa gauzatzen den bitartean. Nitrato-galerari dagokionez, alde nabarmena dago aspertsio eta grabitate bidezko ureztatze-sistemen artean: grabitate bidezko ureztatzean, perkolazio-bolumena handiagoa da, eta aplikatutako ongarriaren % 39 galtzen da; aspertsio bidez ureztatzean, berriz, % 14koa da batez besteko galera. Inpaktuaren azterketak ureztatzaileei aholkularitza teknikoa ematea eta kutsadura-arriskuak kontrolatzea proposatzen du. Uraren aprobetxamenduan eta ongarrien aplikazioan optimizazio bat aurreikusi da.

Ondorio gisa, ingurumen-inpaktuaren azterketan adierazten da aurreikusitako jarduketek ez dutela sortuko maila bateragarria/moderatua gainditzen duen ingurumen-inpakturik, betiere aurreikusitako babes-neurriak hartzen badira. Azterturiko lurraldearen barrenean, ingurumenaren aldetik ahulen diren eremuetan (nahitaez kontserbatu beharrekotzat sailkatutakoetan) eta fauna katalogatuan ez da aldaketa nabarmenik eraginen proiektuaren ondorioz.

IV. ERANSKINA.–INGURUMEN-IGAROBIDEAK

Iragarkiaren kodea: F2402177