Iragarkia

177. ALDIZKARIA - 2019ko irailaren 9a

1. NAFARROAKO FORU KOMUNITATEA

1.1. XEDAPEN OROKORRAK

1.1.3. Foru Aginduak

205/2019 FORU AGINDUA, uztailaren 23koa, Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko kontseilariak emana, urriaren 4ko 247/2018 Foru Aginduaren bidez onetsitako jarduketa programa aldatzen duena.

Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko kontseilariaren urriaren 4ko 247/2018 Foru Aginduaren bidez, batetik, izendatzen dira Nafarroan kutsa daitezkeen eremuak, Ura nekazaritzako nitratoek eragindako kutsaduratik babesteko otsailaren 16ko 261/1996 Errege Dekretuaren ondorioetarako, eta, bestetik, onesten da 2018-2021 aldirako Jarduketa Programa, foru agindu horretan kutsagarritzat jotako hiru eremuetako uraren kutsadura murrizteko eta aurreneurriak hartzeko (2018ko 206. Nafarroako Aldizkari Ofiziala, urriaren 24koa).

Nekazaritza Zerbitzuak proposatu du berrikustea 2018-2021 aldirako Jarduketa Programa, kutsagarritzat jotako hiru eremuetako uraren kutsadura murrizteko eta aurreneurriak hartzeko helburu duena, Europako Batzordeak zenbait zehaztapen eskatu dituelako, eta programaren zabalkunderako jardueretan atzeman delako landaketa berriak sartzeko aukera dagoela, bai eta nitrogenoaren aplikaziorako muga batzuk berrikustekoa ere.

Xedapen orokorra ez bada ere, proiektua herritarren parte-hartzeko prozesuaren menpe jartzea erabaki da, iradokizunak egiteko aukera emanez eta horiek aintzat hartuz, eta Nafarroako Ingurumen Kontseiluari txostena eskatzea.

Nafarroako Gobernuari eta Lehendakariari buruzko abenduaren 3ko 14/2004 Foru Legearen 41. artikuluarekin bat,

AGINTZEN DUT:

1. Aldatzea 2018-2021 aldirako Jarduketa Programa, kutsagarritzat jotako hiru eremuetako uraren kutsadura murrizteko eta aurreneurriak hartzeko helburu duena, Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko kontseilariaren urriaren 4ko 247/2018 Foru Aginduaren bidez onetsi zena. Foru agindu honen I. eranskinean jaso da programa berria.

2. Foru agindu hau Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitara dadila agintzea.

3. Foru agindu hau Trantsizio Ekologikorako Ministerioaren Uraren Zuzendaritza Nagusiari jakinaraztea, otsailaren 16ko 261/1996 Errege Dekretuaren 4.3 artikuluan aurreikusita dagoena betetzeko; baita Ingurumeneko eta Lurraldearen Antolamenduko Zuzendaritza Nagusiari, Nekazaritza Zerbitzuari eta Ekonomia Zirkularraren eta Uraren Zerbitzuari ere, behar diren ondorioak izan ditzan.

4. Foru agindu honen aurka gora jotzeko errekurtsoa jartzen ahal da, Nafarroako Gobernuari zuzendua, hilabeteko epean, jakinarazi eta biharamunetik hasita.

Foru agindu honen kontra administrazio publikoek zilegi dute administrazioarekiko auzi-errekurtsoa jartzea, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiko Administrazioarekiko Auzien Salari zuzendua, jakinarazi eta bi hilabeteko epean. Horrek ez du galarazten aldez aurreko errekerimendua egin ahal izatea, Administrazioarekiko Auzien Jurisdikzioa arautzen duen uztailaren 13ko 29/1998 Legearen 44. artikuluan ezarritako moduan eta epean.

5. Foru agindu hau Nekazaritza Zerbitzuari, Uraren Zerbitzuari eta Departamentuko Idazkaritza Tekniko Nagusiko Araubide Juridikoaren Atalari igortzea, behar diren ondorioak izan ditzan.

Iruñean, 2019ko uztailaren 23an.–Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko kontseilaria, Isabel Elizalde Arretxea.

I. ERANSKINA

Nafarroako Foru Komunitatean nekazaritzako nitratoez kutsa daitezkeen eremuetan jarduteko programa, 2018-2021 aldirako

1.–Oinarrizko printzipioak.

1.1. Nekazaritza Jardunbide Egokietarako Kodea.

Nahitaezkoak izanen dira Nafarroako Nekazaritza Jardunbide Egokietarako Kodean jasotako neurriak, otsailaren 16ko 261/1996 Errege Dekretuaren 7. artikuluan xedatuari eta 1999ko azaroaren 22ko Foru Aginduari jarraikiz. Azken horren bidez argitaratu zen Nafarroako Nekazaritza Jardunbide Egokietarako Kodea.

1.2. Ongarri nitrogenodunak, otsailaren 16ko 261/1996 Errege Dekretuaren arabera definituak, laboreek bizi-zikloan dituzten beharren arabera zabalduko dira.

1.3. Ongarri nitrogenodunak laboreek nitrogeno gehien ateratzen duten uneetara ahalik eta gehien hurbilduz zabalduko dira.

2.–Neurri orokorrak.

2.1. Lurzoruari aplika dakizkiokeen simaurraren edo bestelako ongarri organikoen gehieneko kantitatea.

Lau urterako prestatzen den laugarren ekintza programa denez, lurzoruari aplika dakizkiokeen simaurraren edo bestelako ongarri organikoen (mindak, lohiak, konposta eta abar) gehieneko kantitatea izanen da urtean 170 kilogramo nitrogeno adina duena, hektarea bakoitzeko.

Kalkulua egiteko, aintzat hartuko dira nitrogeno iraitziaren kantitate hauek, kilogramotan adieraziak tona bakoitzeko:

Kantitate horien ordez, abeltzaintzako ustiategiak sortzen duen mindaren edo simaurraren analisi eguneratuaren emaitzak erabiltzen ahalko dira. Nolanahi ere, simaurtzat edo ongarri organikotzat joko dira abereen azpitarako erabiltzen diren materialak, elikagaien hondakinak eta bestelako hondakinak.

Biogasaren plantetako edo antzekoetako digerituak erabiliz gero, analisia egin beharko da aldian behin, eta hartan adierazitako nitrogeno kantitatea hartuko da kontuan.

Hiriko hondakin urak edo antzekoak araztetik ateratako lohia aplikatuz gero, urriaren 29ko 1310/1990 Errege Dekretuak behartzen duen analisian adierazitako nitrogeno kantitatea hartuko da kontuan; dekretu horretan araztegiko lohiak nekazaritza sektorean nola erabili arautzen da.

Ongarri organikoak erabiliz gero, ontziaren etiketan adierazitako nitrogeno kantitatea hartuko da kontuan, edo eransten zaien dokumentukoa, soltean saltzen bada.

Abeltzaintzako ustiategien eta haien lurralde eremuaren diseinuari begira, ongarriak eta mindak ezabatzearen ondorioetarako, kontuan hartuko dira nitrogeno iraitziaren gutxieneko eduki hauek:

2.2. Lurzoruari nitrogenoa ematen dioten ongarriak zer sasoitan ezin diren aplikatu.

Labore barietate handia hazten da kutsa daitezkeen eremuetan, bai lehorreko lurretan, bai lur ureztatuetan. Gainera, eremu horietako plubiometriak prezipitazio banaketa oso irregularra erakusten du urte osoan. Beraz, inguruabar horiek ikusita, ez da bidezkoa debekualdirik ezartzea kutsa daitezkeen eremu horietan ongarri nitrogenodunak oro har aplikatzeko. Dena dela, eta Nafarroako Nekazaritza Jardunbide Egokietarako Kodearen arabera, murriztapen hauek ezarri dira:

2.2.1. Landu gabe dauden nekazaritzako azaleretan debekatua dago ongarri nitrogenodunak, mineralak eta organikoak erabiltzea.

2.2.2. Ereindako, landutako edo hazkunde-garaian dauden lurzatietan, baita erein aurretik daudenetan ere, debekatua dago ongarri mineralak edo organikoak erabiltzea ondoko taula honetan adierazitako aldietan:

2.2.3. Ongarria zabaltzeko berariazko gomendioak.

Kutsa daitezkeen eremuetan gehien ezarrita dauden laboreek eta ongarritze nitrogenodunarekin zorrotzen direnek ahalik eta nitrogeno gehien aprobetxa dezaten, jarraibide hauek gomendatzen dira:

Laborearen ebapotranspirazio eskaerari doituta erabiltzea ureztatzeko ura. Horretarako, Ureztatzaileari Laguntzeko Zerbitzuaren eta Erabakia hartzen Laguntzeko Tresnen gomendioei jarraitzea proposatzen da, baita eremuko euriari buruzko iragarpen meteorologikoak ezagutu, kontuan hartu eta erabiltzea ere.

Ongarri organiko solidoak lehenbailehen sartzea lurpean, euri urak eraman ez ditzan eta lurrundu ez daitezen.

Arin ureztatzea minda xurgatzeko, ez dezan euri urak eraman eta ez dadin lurrundu, aspertsioz ureztatzen denean.

Makineria doitua eta ongi erregulatua erabiltzea ongarri organikoak zein mineralak banatzeko.

Ustiategian erabilitako ongarri organikoen eta lurzoruko nitrogeno mineralaren (NMIn) nitrogeno analisiaren zerbitzuak edo tresnak erabiltzea, ongarri mineralak erabili aurretik.

Erabakia hartzen Laguntzeko Tresnak erabiltzea, lurzatien egoerari gehien doitzen zaizkion nitrogeno dosiak eta haiek noiz zabaldu kalkulatzeko.

2.3. Simaur eta minden biltegien edukiera.

Otsailaren 16ko 261/1996 Errege Dekretuak xedatzen duenez, kutsa daitezkeen eremuetan kokatutako abeltzaintzako ustiategien titularrek simaurra biltzeko instalazioak izan beharko dituzte, eta simaurra lurzoruan aplikatzea debekaturik dagoen eperik luzeenean sortzen den simaurra biltzeko adinako edukiera izanen dute gutxienez.

Ildo horretatik, kutsa daitezkeen eremu horietan ezin bada ere teknikoki debekualdi orokorrik jarri ukitutako azalera osoarentzat, gutxienez lau hilabeteko simaurra biltzeko edukiera izan beharko da.

Dena den, ez da beharrezkoa kopuru hori abeltzaintzako hondakinen kudeaketa arautzen duen foru araudian ezarritakoa baino handiagoa izatea, baldin eta frogatzen bada instalazioaren benetako edukiera gainditzen duen simaur kantitatea ingurumenean kalterik ez egiteko moduan tratatzen dela edo, lagapen kontratu baten bidez, simaurra eremu kutsagarritik kanpo eramaten dela, ongarri organiko gisa erabiltzeko, tratatzeko edo bere balioa handitzeko, betiere, ingurumenari kalterik eragin gabe.

2.4. Mugak, lurrean ongarri nitrogenodunak aplikatzeko.

Otsailaren 16ko 261/1996 Errege Dekretuan ezarritakoa eta Nafarroako Nekazaritza Jardunbide Egokietarako Kodea aintzat hartuz, mugak ezarri dira kutsa daitezkeen eremuetan ongarri nitrogenodunak aplikatzeko, nitratoen soberakinak eta horien lixibazioak murrizteko asmoz. Hori horrela, ondoko taula honetan ageri diren kopuruak balioespen hauen arabera prestatu dira:

a) Lurzoruan dagoen nitrogeno-kopurua laboreak nitrogeno horren behar handia izaten hasten direnean.

b) Lurzoruaren erreserba organikoen mineralizazioak sorturiko nitrogenoa.

c) Ongarri kimikoetatik datorren nitrogenoa.

d) Ureztaketan erabiltzen den azaleko uretik datorren nitrogenoa.

Ongarri nitrogenodunak laborantza zikloan aplikatzeko mugak.

(1) Aurreko laborea luzerna izan denean, lurzoruak duen 80 UF/ha-ko kopuru estra kenduko da taulako gehieneko ekarpenetik. Espezieen arteko asoziazioak direnean, gehien behar duenaren mugak hartuko dira kontuan.

(2) Ureztatzeko erabiltzen den ura kutsa daitekeen eremu batean dauden akuiferoetatik heldu denean, 35 UF/ha-ko kopuru estra kenduko da taularen gehieneko ekarpenetik.

(3) Gehienez baimentzen diren ekarpenetan, ongarritze organikotik datorren nitrogenoa ere hartuko da kontuan. Eraginkortzat hartuko da aplikatutako nitrogenoaren partea bider bere baliokidetasun-koefizientea, eta ateratzen den kantitatea taulako gehieneko ekarpenetik kenduko da.

(4) Aplikatzeko moduetan (banaketarako murrizketak) ez daude sartuta ongarri organikoak, hau da, mugarik ez dutela ulertzen da, gehieneko nitrogeno kantitatea eta aplikatzeko epeak errespetatuz.

Ongarri nitrogenodunaren baliokidetasun-koefizienteak, zuzeneko eraginekoak, aplikatzen den labore zikloan.

Produktu mota:

A. Behi, ardi, ahuntz, zaldi aziendaren simaurra; konposta; digerituaren zati solidoa; araztegiko lohia.

B. Behi, ardi, ahuntz, zaldi aziendaren mindak; txerri, untxi, hegazti simaur azpigaiduna; digerituaren zati likidoa (B motakoa).

C. Txerri eta hegazti minda; hegaztien simaurra, azpigairik gabekoa.

3.–Nekazaritza jardunbide egokietarako kodearen aplikaziotik ondorioztatutako neurriak.

Jarraian, Nekazaritza Jardunbide Egokietarako Kodean sartutako neurriak definitzen dira. Horiek aurreko puntuetan jaso ez direnez, beharrezkoa da jarduera programa honetan sartzea.

3.1. Ongarria aplikatzea urak, izotzak edo elurrak estalitako lurretan.

Debekatua dago ongarri nitrogenodunak aplikatzea, oro har, urak, izotzak edo elurrak estalitako lurzoruetan, egoera horiek dirauten bitartean.

Debeku horretatik kanpo geratuko da arrozaren laborantza urpeko lurzoruetan, baita ongarri nitrogenodun mineralen aplikazioa ere, 24 orduren buruan erabat urtzen diren izoztutako lurzoruetan.

3.2. Aplikazioak ur-ibilgu naturalen edo ur-hornidurarako guneen inguruan.

Ongarria banatzean, ziurtatu beharko da ez dela ongarri nitrogenodunik zabaltzen ur-ibilgu naturalaren ondoan, 3 metroko zabalerako zerrendan.

Ez da ongarri nitrogenodun mineralik aplikatuko putzu, iturri edo zulaketa batetik 50 metro baino hurbilago, horiek giza kontsumorako ura ematen dutenean edo edateko moduko ezaugarriak eskatzen diren inguruabarretan erabiliko direla frogatzen denean.

Ongarri organikoei dagokienez, aplikazioak ez dira eginen ur-ibilgu naturaletatik eta edateko uraren hoditeria edo deposituetatik 50 metro baino gutxiagora. Gainera, tartea ezin izanen da 200 metro baino txikiagoa izan edateko uraz hornitzen duten putzu eta iturburuen kasuan. Nolanahi ere, tarte horiek ez dira izanen abeltzaintzako hondakinak kudeatzeari buruzko foru araudian ezarritakoak baino txikiagoak.

3.3. Jariatze-uraren eta lixibazio kutsadurari aurrea hartzeko neurriak, ureztatze sistemetan.

3.3.1. Berdindutako lurzatiak.

Uholde bidezko ureztapenetan, ez zaio ongarri nitrogenodunik erantsiko urari.

3.3.2. Maldan dauden lurzatiak.

Urari ongarri nitrogenodunak gehitzen zaizkionean, ezin izanen da hustubide edo drainatzeetara doan azaleko ur jariatzerik egin, ezta putzurik edo uholderik sortu ere lurzatietako beheko aldean.

Lehorreko edo ureztaketako alorrak dauden tokietan, %10etik gorako malda dutenetan, muga ur-ibilgu batekin egiten badute, ezin izanen da mindarik aplikatu. Edonola ere, ezin izanen da mindarik aplikatu malda %20koa baino handiagoa duten zatietan. Lurzati horietan, sakoneko beste ongarri batzuen aplikazioa lurrean sartzearekin batera egin beharko da 30 eguneko epean, ereitea prestatzeko lanen bidez.

Lurraren ezpondak eta landaredia errespetatuko dira, eta ongarririk ez galtzeko traba egiten duten sustraiak dituzten landaresiak jartzea gomendatzen da.

3.4. Uzta-hondakinen kudeaketa.

Neguko zerealen, ekiloreen, artoaren, aletarako eta bazkarako leken eta koltzaren laboreek eragindako uzta-hondakinak zuzenean erabiltzen ahalko dira abeltzaintzan, edo bertatik eramaten ahalko dira fardoak egin ondoren, eta ez da inolaz ere nahitaezkoa izanen lurrean zabaltzea, baina bai gomendatua. Edozein motatako landare hondakinak erretzeari dagokionez, jardunbide hori arautzen duen foru araudian ezarritakoa beteko da.

3.5. Abeltzaintzako instalazioak.

Aurreko ataletan simaurra eta minda biltzeari eta zabaltzeari buruz aurreikusitakoaz gain, kutsa daitezkeen eremuetan kokatutako abeltzaintzako instalazioek ondoko baldintza hauek bete beharko dituzte, berariazko araudian (ingurumen, hirigintza, eraikuntza arlokoa edo aplikagarria den beste arlo batekoa) ezarritakoa galarazi gabe eta bereziki kontuan hartuta erabiltzen diren materialen kalitatea, egonkortasuna, integritatea, iragazgaiztasuna, iraunkortasuna eta haiek mantentzeko eta erabiltzeko baldintzak:

–Kanpoan egoteko eta jarduteko eremuak iragazgaitz mantentzea. Horiek malda nahikoa izanen dute, ziurtatu ahal izateko efluenteak edo, horrelakorik ezean, simaurra eta minda biltegietara eramaten direla.

–Garbitzeko urak ibilbide estanko batetik eramanen dira eta beste efluenteak biltzen diren guneetan jasoko dira.

–Gorozki solidoak siloratu eta biltzeko instalazioak azalera estankoen gainean ezarriko dira. Horien behealdean, jariatutako likidoak jasoko dira, eta efluenteak biltzen diren instalazioetara bidaliko dira.

–Euriak teilatuetan utzitako ura ingurune naturalera isuriko da, gainerako efluenteen parte bihurtu gabe.

–Efluenteen biltegiak estankoak izanen dira eta urrun eginen dira, ur-lasterretatik eta hoditeriatik 35 metrora gutxienez.

3.6. Minda aplikatzea.

Debekatua dago minda garraio-upelaren ahotik zuzenean isurtzea lurzoruan, banagailurik gabe, hots, banaketa egiteko abanikorik edo tutu malgurik gabe, edota hodi esekirik gabe.

3.7. Simaur solidoa soroan biltzea.

Baimenduta dago simaur solidoa lurzatietan metatzea haiek ongarritzeko, betiere haien azaleraren eta beharren arabera, eta gehienez ere 170 kg metatuta hektarea bakoitzeko 2 hilabetez. Horrela erabilitako simaurraren bolumena ezin izanen da aintzat hartu hura sortu duen abeltzaintzako ustiategiaren biltegiratzeko ahalmen gisa.

Metatutako simaurra ur-ibilguetatik 35 metrora egonen da gutxienez. Ezin izanen da alubioi-lurretan jarri, ezta pitzadurak edo karstifikazioak dituzten material porotsuen gainean ere.

4.–Neurri osagarriak.

Aipatu otsailaren 16ko 261/1996 Errege Dekretuan eta, bereziki, 4.2 eta 6.3 eta 6.4 artikuluetan ezarritakoa betearazteko, abian jarriko dira ondoko neurri osagarri hauek:

4.1. Ikerketa proiektuak.

Nitrogenoaren, lurzoruaren eta uraren arteko harremanaren ezagutza zientifiko-teknikoa hobetzeko ikerketa proiektuak garatuko dira, baita erabakitzeko sistemak garatzekoak ere, ongarri nitrogenodunak lurzatian behar bezala erabiltzeko, errentagarritasun ekonomikoaren eta ingurumenaren babesaren irizpideak bateragarri eginez.

4.2. Dibulgazio jarduerak.

Nekazaritza Jardunbide Egokietarako Kodearen edukietan prestatzeko eta haien gaineko informazioa eta dibulgazioa egiteko jarduerak garatuko dira, kutsa daitezkeen eremuetako nekazariei eta abeltzainei zuzendurik. Horretarako, ohiko baliabideetara joko da: ikastaroak, mintegiak, sentsibilizazio jardunaldiak eta argitalpen teknikoak eginen dira, informazioa emanen da Interneten, eta abar.

Halaber, astero informazioa eskainiko da laboreen ureztaketa beharrei buruz, ureztaketen programazioa hobetzeko modua izan dadin.

Nekazarien prestakuntzari erreparatuko zaio bereziki, ondokoei dagokienez: ureztaketen kudeaketa eta instalazioen eta ekipoen erabilera ureztaketa berriko eremuetan eta ureztaketa tradizionalak eraldatu eta hobetzeko eremuetan.

4.3. Nekazaritzako makineriaren erosketa sustatzea, ongarria ezin hobeki banatzeko.

Kutsa daitezkeen eremuetan zehazki bultzatuko da ongarriak zabaldu eta banatzeko nekazaritzako makineriaren erosketa. Makineria hori erregulatzeko erraza izanen da, eta produktua lurzati osoan behar den moduan zabalduko dela ziurtatuko du, ingurumenari kalteak egiteko arriskua murriztuz.

4.4. Ingurumenaren babesarekin bateragarriagoak diren ekoizpen sistemak sustatzea: ekoizpen ekologikoa eta ekoizpen integratua.

Kutsa daitezkeen eremuetan ingurumena gehien errespetatzen duten ekoizpen sistemak bereziki sustatu eta abiaraziko dira; zehazki, ekoizpen ekologikoa eta ekoizpen integratua. Aldi berean, nekazariek sistema horietan parte hartzea sustatuko da, kasuan kasuko nekazaritza eta ingurumen arloetako programen bidez.

4.5. Analisi sistemak sustatzea.

Bai nekazaritzako lurzoruan bai laboreetan aplikatzeko baimenduta dauden ongarri eta hondakinetan zenbat nitrogeno dagoen azkar jakiteko analisi sistemak sustatuko dira.

Iragarkiaren kodea: F1910097